Bir şeyin “ne” olduğu kadar “nasıl göründüğü” de önemlidir, değil mi? Hem de “influencer” çağına girdiğimiz bugünlerde… Görseller; kimi zaman bir hikâyeyi anlatmayı ya da deneyimleri paylaşmayı kolaylaştırırken kimi zaman da insanları bir ürünü yahut hizmeti satın almaya, bir linke tıklamaya veya olumlu-olumsuz bir kalite algısına ikna edebilir. Online yayınların temelinde de bu vardır. Eğer bunun ne denli hayati olduğu hususunda bir fikre sahipseniz, muhtemelen en doğru görseli seçme meselesinin sık sık içinden çıkılmaz bir hâl aldığına da aşinasınızdır. Ya da belki aradığı mükemmel fotoğrafı bulan o talihli kişi olabilirsiniz. Harika! Ancak yine de bulduğunuz o muhteşem fotoğrafı internet sitenizde ya da blogunuzda kullanmadan önce dikkate almanız gereken birkaç şey olabilir.
En basit hâliyle, bir yaratıcı üretimin müellifi (telif hakkı sahibi, fotoğrafı çeken yahut görseli yaratan) siz değilseniz, o yaratıcı üretimin sahibi de değilsiniz demektir. Şu soruyu sorduğunuzu duyar gibiyiz: “Peki o halde herkes neden başkalarına ait fotoğrafları kullanıyor?” İşte siz de aşağıdaki yollardan birini tercih ederek telif haklarını ihlal etmeksizin eser sahibi olmadığınız bir resim, fotoğraf ya da görseli işlerinizde kullanabilirsiniz.
İzin İsteyin
Kullanmak istediğiniz görselin müellifi olmadığınız varsayımında, bu eser üzerindeki telif haklarının sahibi bir başkası demektir. Böyle bir durumda ilk yapmanız gereken şey eser sahibi illüstratör ya da fotoğrafçıdan izin istemektir. Büyük olasılıkla, eser sahibine kişisel internet sitesi üzerinden kolayca erişebilirsiniz. Ulaştığınız fotoğrafçı ya da illüstratör vereceği iznin kapsamı ile bağlantılı olarak sizden lisans bedeli talep edebilir.
Herkesin Kullanımına Açık Görseller
Telifi başkalarına ait görselleri kullanmanın en kolay ve ucuz yolu kamuya açık hale gelen lisanslı fotoğrafları tercih etmektir. Yaratıcı eserler; fikri mülkiyet hakları yönünden, koruma süresinin dolduğu, hakların kaybedildiği veya talep edilemez hale geldiği durumlarda kamuya açık hale gelirler. Kısacası herkese açık görselleri kullandığınızda artık fotoğrafçısından ya da illüstratöründen özel izin almak veya bu izin için lisans ücreti ödemek zorunda değilsiniz. Ancak kullandığınız imajın gerçekten kamuya açık hale gelip gelmediğinin kontrolünü yapmanız mühimdir. Bir fotoğrafı sadece çok eski olduğu için serbestçe kullanabileceğiniz varsayımı her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir.
Unsplash, Creative Commons ve Diğerleri
Kreatifler; Unsplash, Creative Commons ve benzeri organizasyonlar çatısı altında, telif hakkı sahibi oldukları yaratıcı ürünlerini kamusal alana açarak kullanımlarını serbest bırakabilmektedirler. Bununla birlikte verilen lisansın sınırlandırılması da mümkün olabileceğinden özellikle ticari amaçlı kullanımlarda dikkatli olunması yerinde olacaktır. İşte eser sahibinden özel izin almak ya da bu izin için lisans ücreti ödemek zorunda kalmadan sınıf üstü görsellere ulaşmanın bir başka yolu da bu gibi platformları kullanmaktır. Unsplash’e buradan, Creative Commons’a da buradan ulaşabilirsiniz.
Stok Fotoğraflar
Nihayet! Stok fotoğraflar bunun gibi bir sayfadan ücretsiz elde edilebilir ya da böyle bir sayfadan ücret karşılığı lisanslanarak kullanılabilir. Bu yolu tercih ettiğinizde her bir fotoğraf için eser sahibi arayışına çıkmaksızın sadece ilgili internet sitesi ile muhatap olarak izin sürecini önemli ölçüde süratlendirebilirsiniz.
Mutlaka Atıfta Bulunun
Peki nasıl atıfta bulunursunuz? Bir görsel için yapılacak atıf, basitçe emeği hatırlamak ve eser sahibini onurlandırmak olarak tanımlanabilir. Bunu yapmanın en iyi yolu görselin hemen altındaki satıra, mümkünse asıl kaynağa bağlı bir link biçiminde şu şekilde bir not düşmektir; “Fotoğraf: Edu Grande”. Bu link fotoğrafın hemen altında olmalı, minik puntolarla metnin en sonuna gizlenmeye çalışılmamalı ve doğrudan telif hakkı sahibine atıfta bulunmalıdır. Böylelikle görsel sahibinin diğer ürünlerine ulaşmak isteyen kullanıcılara yol göstermiş olup kreatif ağın yaygınlaşmasına yardımcı olabilirsiniz.
Yukarıdaki örneklerin hiçbirinde kullanım hakkını aldığınız görselin sahibi konumuna gelmezsiniz. Esasen görseli kiraladığınızı ya da ödünç aldığınızı düşünmelisiniz. Bir fotoğrafı ya da görseli Google Search ile bulup izinsiz olarak kullandığınızda, aslında başka birine ait fikri mülkiyet hakkını gasp ediyorsunuz demektir. Böyle bir kullanım fikri mülkiyet yasalarının ihlali anlamına geleceğinden büyük bir baş ağrısına hazırlıklı olmalısınız.
Doğru görseli seçmek ne kadar meşakkatli ise seçtiğiniz görseli telif haklarını ihlal etmeksizin kullanmak da o derece incelik isteyebilir. Sözün özü, eğer içinde bulunduğunuz durumdan emin olamıyorsanız muhakkak izin isteyin ve her durumda eser sahibine atıfta bulunmayı ihmal etmeyin. Bunu yapmamak, sanatsal dürüstlüğünüzü ve profesyonel itibarınızı hiç tahmin edemeyeceğiniz ölçüde yaralayabilir. Online tabanlı bir şeyler yaptığınızda, olumsuz itibar en istemeyeceğiniz şeydir.
10/05/19
İlgili Kaynaklar: Film Yapımcıları İçin Müzik Lisanslama
Sorumluluk: Bu sayfa altında sağlanan içerik tamamıyla bilgilendirme amaçlı olup hiçbir şekilde reklam, tanıtım vb. adlar altında değerlendirilemez, hukuki tavsiye olarak yorumlanamaz ve izinsiz olarak kullanılamaz. Bu makaleyi okumanız bizimle avukat - müvekkil ilişkisi kurduğunuz anlamına gelmeyecektir. Eğer daha detaylı bilgi edinmek isterseniz, Cihangir Hukuk yardımcı olmaktan memnuniyet duyar. Bize buradan ulaşabilirsiniz.